Aktualności 19. Nagroda Literacka Gdynia: nominacje w kategorii przekład
Przyjrzeliśmy się już bliżej trzem kategoriom książek dominowanych do Nagrody Literackiej Gdynia, dziś przyszedł czas na ostatnią: przekład.
Kogo Kapituła zdecyduje się nagrodzić zwycięskimi kostkami, dowiemy się na uroczystej gali organizowanej w trakcie festiwalu Miasto Słowa w ostatnim tygodniu sierpnia. Wtedy też będzie można spotkać się z nominowanymi autorkami i autorami, posłuchać, jak opowiadają o swojej twórczości oraz zadać im nurtujące nas pytania.
Mateusz Kwaterko, Théophile Gautier, Kaprysy i zygzaki, Państwowy Instytut Wydawniczy
Kaprysy i zygzaki to zbiór tekstów Théophile'a Gautiera, prekursora jednego z nurtów dziewiętnastowiecznej literatury romantycznej – beletryzowanych, zaskakujących, nawiązujących do literackiej konwencji literatury podróżniczej. Zwłaszcza że przekracza jej granice, opisując wyjazdy, jakie się odbyły oraz nie. Pisarsko porusza się jednak nie tylko między krajami, ale również w czasie, jeden z tekstów poświęcił bowiem utopijnej wizji Paryża. Przede wszystkim jednak pisarstwo Gautiera zalicza się do jednego z najwybitniejszych. Między innymi dlatego stanowi również wyzwanie dla tłumacza. I to właśnie jego pracę doceniła Kapituła Nagrody Literackiej Gdynia, nominując Mateusza Kwaterko „za finezyjne oprowadzenie po wszystkich odcieniach XIX w. w przekładzie z języka francuskiego”
Z wykształcenia Mateusz Kwaterko jest filozofem, pracuje jednak również jako tłumacz. Przełożył na polski dzieła Guya Deborda, Raoula Vaneigema czy Giorgio Agambena. To jego pierwsza nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia.
Maciej Piotrowski, Mike Johannsen, Podróż uczonego doktora Leonarda i jego przyszłej kochanki, przepięknej Alcesty, do Szwajcarii Słobodzkiej, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu
Podróż uczonego doktora Leonarda… jest powieścią tak awangardową, jak i brawurową, osadzoną w okolicach Chersonia i Chrakowa. Jej autor, Mike Johannsen, lider renesansu kultury ukraińskiej lat 20. i 30., bawi się w tej powieści konwencjami i literackimi toposami – pojawiają się tu odniesienia do kinematografii, ale również innych dzieł, jak choćby Don KichotaMiguela de Cervantesa. Głównymi postaciami tej powieści są: tytułowy, włoski doktor, jego ukochana, ale także pochodzący z Hiszpanii anarchista i… gadający pies. Nudzić to się przy tej powieści czytelnik nudzić nie będzie, za to tłumaczowi przyjdzie zmierzyć się z niełatwym zadaniem, za co zresztą Macieja Piotrowskiego doceniła Kapituła Nagrody Literackiej Gdynia – przede wszystkim za „brawurowy przekład z języka ukraińskiego awanturniczej książko Mike’a Johannsena”.
Maciej Piotrowski jest historykiem, ukrainoznawcą, animatorem kultury oraz tłumaczem literatury ukraińskiej. To on odpowiada za przekłady Żółtego księcia Wasyla Barki czy zbioru opowiadań Andrija Bondara, Cerebro, nad którym pracował z Walerym Butewiczem. To jego pierwsza nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia.
Piotr Tarczyński, William Faulkner, Światłość w sierpniu, SIW Znak sp. z o. o.
Proza Williama Faulknera, uhonorowanego w 1949 roku Literacką Nagrodą Nobla, zachwyca czytelników i krytyków do dziś, o czym świadczyć może choćby ciągła obecność jego powieści na księgarskich półkach. Uznaje się go za najwybitniejszego przedstawiciela amerykańskiego modernizmu lat 30, podobnie jak Jamesa Joyce’a czy Virginię Woolf. Jego powieści inspirowały również innych, uznawanych dziś za wielkich pisarzy: Alberta Camusa, Mario Vargasa Llosę czy Olgę Tokarczuk. Biorąc pod uwagę niezwykle wręcz sprawne wykorzystywanie strumienia świadomości oraz narracji wykorzystującej różne punkty widzenia – nie powinno dziwić, że jego powieści fascynowały i nadal fascynuje. Te eksperymentalne jak na tamte czasy sposoby opowiadania sprawiają, że przekład Faulknera to spore wyzwanie, co doceniła Kapituła Nagrody Literackiej Gdynia w przypadku tłumaczenia Światła w sierpniu, podkreślając w swojej nominacji dla Piotra Tarczyńskiego jego „umiejętne dotrzymywanie kroku autorowi”.
Piotr Tarczyński jest nie tylko tłumaczem, ale również amerykanistą, politologiem i pisarzem – wspólnie z Jackiem Dehnelem cykl o Profesorowa Szczupaczyńska Zofia, którego pierwsza powieść, Tajemnica domu Helclów została wyróżniona w 2015 roku jako Krakowska Książka Miesiąca. W jego przekładzie na język polski ukazał się, między innymi Sprzedawczyk Paula Beatty’ego czy Duch króla Leopolda Adama Hochschilda. To pierwsza nominacja Tarczyńskiego do Nagrody Literackiej Gdynia.
Iwona Zimnicka, Jon Fosse, Drugie imię, Wydawnictwo ArtRage
Pisarstwo Jona Fossego zostało w 2023 roku uhonorowane Literacką Nagrodą Nobla – nic w tym dziwnego, to twórca naprawdę wszechstronny, para się wszystkimi literackimi rodzajami – dramatem, epiką i poezją – a także gatunkami – nie stroni od książek dla dzieci, przez eseje do powieści. Niektóre dramaty i sztuki tego autora publikowano w Polsce, między innymi w „Sztukach teatralnych” oraz „Dialogu”. Uznawana za jego opus magnum Septologia składa się z siedmiu części, której pierwsze dwie, wydane w Polsce pod tytułem Drugie imię, Kapituła Nagrody Literackiej Gdynia doceniła za przekład Iwony Zimnickiej „za przekład mrocznego i gęstego”.
Iwona Zimnicka jest tłumaczką literatury norweskie i duńskiej, przekładała między innymi Josteina Gaardera, Jo Nesbø, Karen Blixen czy Margrit Sandemo. To jej druga nominacja, w 2022 roku Kapituła doceniła jej przekład Trylogii kopenhaskiej Tove Ditlevsen.
Arkadiusz Żychliński, Monika Helfer, Hałastra, Wydawnictwo Filtry
Monika Helfer to austriacka pisarka i tłumaczka, której praca została doceniona tak rządowym odznaczeniem, jak również niemieckojęzycznymi nagrodami, między innymi Schubart-Literaturpreis w 2021 roku za Hałastrę właśnie. Pisze tak powieści, jak również opowiadania i sztuki teatralne, za które nominowano ją do nagród, jednak dopiero wydana w 2020 roku Hałastra zdobyła szerokie uznanie krytyków i czytelników. To otwierająca autobiograficzny tryptyk powieść, która zabiera nas do 1941 roku, a dokładniej do dziadków autorki, będących głównymi bohaterami tej książki. Poza treścią książka Helfer zwraca również uwagę narracją – wrażliwej i czułej, będącej tym samym wyzwaniem dla tłumacza, Arkadiusza Żychlińskiego. To właśnie jego pracę doceniła Kapituła Nagrody Literackiej Gdynia, nominując go nagrody „za precyzyjne tłumaczenie”.
Arkadiusz Żychliński jest badaczem, literaturoznawcą i tłumaczem. Na język polski przełożył prace między innymi Ralfa Dahrendorfa czy Petera Sloterdijka. To jego druga nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia, ale pierwsza w zakresie przekładu. W 2014 roku Kapituła doceniła nominacją jego zbiór esejów Wielkie nadzieje i dalsze rozważania.
Pełna lista nominowanych do 19. Nagrody Literackiej Gdynia za 2023 rok. Omówienie innych kategorii znajdziecie tu: eseje, poezja, proza.