Aktualności 20. Nagroda Literacka Gdynia: nominacje w kategorii przekład
Przyjrzeliśmy się już bliżej powieściom nominowanym do jubileuszowej, 20. Nagrody Literackiej Gdynia, dziś przyszedł czas na kolejną kategorię: przekład.
Wszyscy wyróżnieni tłumacze nominowani są do Nagrody Literackiej Gdynia po raz pierwszy. Trzymam kciuki za wszystkich!
Agnieszka Kowaluk, Elfriede Jelinek, Dane odosobowe, Wydawnictwo: W.A.B.
Na kolejną powieść Elfriede Jelinek, laureatki literackiej Nagrody Nobla z 2004 roku trochę trzeba było poczekać. Dane odosobowe oparte są o osobiste doświadczenia autorki, z czasu, gdy prowadzone było przeciw niej śledztwo podatkowe. Jelinek przekuła te doświadczenia w niezwykle ciekawą, meandrującą powieść, w której eksploruje tożsamość tak własną, jak i swoich przodków. Zdecydowaną zaletą tej powieści jest to, w jaki sposób została napisana, co oddała Agnieszka Kowaluk, której pracę doceniła Kapituła Nagrody Literackiej Gdynia, wskazując na to, że stanęła przed wyzwaniem „oddania wieloznaczności i krytycznego potencjału oryginalnej, niemieckojęzycznej prozy”.
Agnieszka Kowaluk jest germanistką i tłumaczką literatury niemieckojęzycznej, przekładała między innymi Clemensa J. Setza czy Wolfganga Herrndorfa. Zainicjowała i moderowała serię spotkań autorskich z polskimi pisarzami „Gut gepolt” w Monachium, gdzie mieszka. Uczy języka niemieckiego migrantów z całego świata, w tym uchodźców.
Magdalena Nowakowska, Tamta Melaszwili, Kos, kos, jeżyna, Wydawnictwo Filtry
W Gruzji Tamta Melanszwili uznawana jest za jedną z czołowych twórczyń w kraju, a Kos, kos, jeżyna opisuje się jako najlepszą powieść w dorobku autorki. Osadzona na prowincji opowiada o kresie życia, ale i o miłości do niego, utratach, ale również o pasjach, jakie mamy w sobie niezależnie od wieku. Główna bohaterka tej powieści nigdy nie wyszła za mąż, ale prowadzi własny sklep, radzi sobie, a przede wszystkim zna swoją wartość. Kapitułę Nagrody Literackiej Gdynia ujął przekład Magdaleny Nowakowskiej, której praca pozwala polskim czytelnikom i czytelniczkom wsłuchać się w „autentyczny głos dojrzałej kobiety konfrontującej się z codziennością”.
Kos, kos jeżyna to kolejny przekład w dorobku Magdaleny Nowakowskiej, kartwelolożki, antropolożki, animatorki kultury, specjalistki ds. komunikacji i tłumaczki literatury gruzińskiej i polskiej. Zajmowała się beletrystyką, poezją i publikacjami naukowymi, pracowała również jako ekspert ds. komunikacji w Ambasadzie RP w Tbilisi. Jej specjalnością jest gruziński wielogłos, na temat którego przygotowuje rozprawę doktorską z antropologii kulturowej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Marcin Gaczkowski, Walerian Pidmohylny, Miasto, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu
Walerian Pidmohylny zaliczany jest w Ukrainie do przedstawicieli pokolenia artystów nazywanego rozstrzelanym odrodzeniem, aktywnym w latach 20. i 30. XX wieku, a których większość została aresztowana i zamordowana przez NKWD. Opublikowane w 1928 roku Miasto uważane jest za jego najlepsze dzieło. Bohater powieści, Stepan Radczenko przyjechał do Kijowa, by studiować, zdobyć dyplom i wrócić na rodzinną wieś. Szybko jednak ulega czarowi stolicy, pełnej pięknych gmachów i przestrzeni, a także sprzeczności: to tu dzieli miejską przestrzeń dawna burżuazja z nową klasą społeczną – proletariatem. Nic więc dziwnego, że Kapituła Nagrody Literackiej Gdynia zwróciła uwagę na pracę tłumacza, Marcina Gaczkowskiego, którego przekład sprawia, że Miasto „nabiera współczesnego, żywego tempa oddającego ducha wielkomiejskich przemian”.
Marcin Gaczkowski jest nie tylko tłumaczem, ale również literaturoznawcą, historykiem, publicystą i popularyzatorem literatury ukraińskiej. Współtworzył portal Rozstaje.art, współpracuje z kwartalnikiem „Czas Literatury”. Od 2021 roku prowadzi seminarium „Tłumacze bez granic”.
Aga Zano, Sylvia Plath, Johnny Panika i Biblia Snów oraz inne opowiadania, Wydawnictwo Marginesy
Sylvia Plath jest uznawana na świecie za poetkę kultową – jej twórczość poetycka, ale i prozatorska fascynuje kolejne pokolenia, a wznowienia oraz nowe przekłady pojawiają się cyklicznie na księgarskich półkach. Johnny Panika i Biblia Snów oraz inne opowiadania to pierwszy na polskim rynku zbiór wszystkich opowiadań tej autorki, do którego dołączono także odnalezioną i dotychczas nieprzetłumaczoną Mary Venturę i dziewiąte królestwo. Zmierzenie się z twórczością Sylvii Plath to zawsze wyzwanie, także dla tłumaczki, Agi Zano, którą Kapituła Nagrody Literackiej Gdynia wyróżniła ze względu na to, w jaki sposób ukazała „dwoistość prozy amerykańskiej poetki, balansującej między subtelnością a ekspresją”.
Aga Zano to tłumaczka i poetka, urodzona w 1989 roku w Koszalinie, później związana też z Warszawą, Belfastem i Trójmiastem. Stypendystka Literature Ireland, University of Edinburgh i Queen’s University Belfast. Przekładała m.in. Virginię Woolf, Sylvię Plath, Annę Burns, Bernardine Evaristo, Johna Maxwella Coetzeego i Sebastiana Barry’ego. Laureatka Poznańskiej Nagrody Literackiej, nominowana do Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego i do Nagrody Translatorskiej im. Sophie Castille. W 2025 roku debiutowała książką poetycką czwarte wymieranie.
Barbara Jaroszuk, Juan Jose Saer, Pasierb, ArtRage
Urodzony w migranckiej, syryjskiej rodzinie Juan José Saer uważany jest za jedno z najważniejszych współczesnych pisarzy argentyńskich. W Pasierbie opowiada historię bezimiennego majtka, cudem ocalałego z katastrofy statku, który po latach mieszkania z rdzennymi mieszkańcami rejonów przy Río de la Plata, wraca do rodzinnej Hiszpanii, gdzie ku uciesze gawiedzi odgrywa swoje przygody w wędrownym teatrze. To bogata w refleksje powieść, na dodatek pięknie napisana i, co zauważyła Kapituła Nagrody Literackiej Gdynia, równie pięknie przełożona przez Barbarę Jaroszuk, która „zachowuje równowagę między wyrafinowaniem stylu a odtworzeniem historycznych realiów XVI-wiecznej Ameryki Południowej”.
Barbara Jaroszuk z zamiłowania i zawodu jest argentynistką, która w Instytucie Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego wykłada literaturę iberoamerykańską. Przełożyła ponad pięćdziesiąt powieści z języka hiszpańskiego, francuskiego i angielskiego. Jest laureatką Nagrody Instytutu Cervantesa w Polsce za Tłumaczenie Literackie za Spaloną forsę Ricarda Piglii.
Pełna lista nominowanych do 20. Nagrody Literackiej Gdynia za 2024 rok. Omówienie innych kategorii znajdziecie tu: proza.