Klara i Słońce

Pierwsza powieść Kazuo Ishiguro, brytyjskiego pisarza japońskiego pochodzenia, którą opublikowano po przyznaniu mu w 2017 roku Literackiej Nagrody Nobla.

W bliżej nieokreślonej przyszłości dzieci z elitarnych środowisk otrzymują za towarzyszy Sztucznych Przyjaciół, inteligentne humanoidy. Tytułowa bohaterka i zarazem niezwykła narratorka, SP Dziewczynka Klara, to robot poprzedniej generacji, odznaczający się ciekawością wobec świata i niezwykle rozwiniętym zmysłem obserwacji. Słońce, dzięki któremu SP czerpią energię, może pomóc zdeterminowanej Klarze w dokonaniu cudu.

Klara i Słońce podejmuje zagadnienia korespondujące z naukowymi dokonaniami ostatnich lat: czy zaawansowana sztuczna inteligencja będzie dążyć do zastąpienia człowieka? Czy jako ludzie posiadamy wyjątkowe, przyrodzone tylko naszemu gatunkowi właściwości? Bilans dokonany przez noblistę wychodzi raczej na korzyść ludzkości, niemniej maszyny u Ishiguro – przynajmniej niektóre – nie są pozbawione podmiotowości.

Klara poświęca się w imię wyższych wartości – tak, jak do tej pory w literaturze robił to człowiek. Bohaterka decyduje się na czyn, który godzi w zaprogramowany cel istnienia SP – służyć dziecku, które je wybrało. Zdolna jest także do odczuwania empatii.

Powieść Ishiguro nie jest skomplikowaną wykładnią naukowych teorii– to subtelna, osadzona w potencjalnie realnym świecie historia, którą wzbogacono szczyptą baśniowości i nadprzyrodzonego kontaktu ze Słońcem. Perspektywa maszyny okazuje się tu zdumiewająco ludzka.